مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟ بخش دوم

تأثیر خوراک روی اخلاط چهارگانه:

هر نوع غذایی اثر خاصی روی اخلاط چهارگانه می گذارد و آن را به حالت تعادل یا عدم تعادل در می آورد. مثلاً استفاده مداوم از مواد غذایی چرب و شیرین صفرا را افزایش می دهد؛ یا پرخوری و عدم رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی موجب غلبه دم می گردد. همچنین استفاده زیاد از ترشیجات، سرکه و لبنیات موجب طغیان و غلبه بلغم می شود و خوردن غذاهای مانده یا گوشت حیوانات پیر موجب زیاد شدن سودا می گردد.

تنها عامل تولید این اخلاط آن چیزی نیست که از طریق دهان وارد معده می شود. تمام دیدنی ها، شنیدنی ها، تخیلات تفکرات آن چیزهایی که انسان لمس می کند و تمامی چیزهایی که با آن ارتباط دارد، رفتارها و گفتنی ها، در انسان موجب تشکیل مزاج می شود.

انواع مزاج:

مزاج، کیفیتی است که از واکنش متقابل دو یا چند رکن حاصل می شود؛ به عبارت دیگر از واکنش متقابل اجزای ریز و مواد متضاد با یکدیگر، کیفیت همگونی حاصل می شود که به آن مزاج می گوییم. در طب سنتی اسلامی، افراد یا دارای مزاج معتدل اند یا مزاج نامعتدل.

مزاج معتدل و نامعتدل:

مزاج معتدل، اعتدال کیفیت بدن و اندامی است که در آن عناصر در هم آمیخته از لحاظ کیفی و کمی با چنان سهم عادلانه ای شرکت کرده باشند که مزاج نیازمند آن است.

مزاج نامعتدل مزاجی است که در حد واسط بین کیفیات متضاد قرار نداشته باشد؛ یعنی به یکی از آن ها گرایش بیشتری داشته باشد که خود دارای هفت قسم می باشد.

-۱ مزاج نامعتدل مفرد

گرم-سرد-خشک-تر

-۲ مزاج نامعتدل مرکب

گرم و تر) دم(گرم و خشک (صفرا(سرد و تر (بلغم(سرد و خشک (سودا(

مزاج اصلی جبلی یا سرشتی:

مزاج جبلی یا سرشتی همان مزاجی است که خداوند در وجود افراد تقدیر می کند. بعضی عوامل که در تشکیل این مزاج دخالت دارند عبارتند از:

مزاج پدر و مادر-محیط زندگی-آب و هوا-شیوه زندگی والدین قبل از انعقاد نطفه-نوع تغذیه در دوران بارداری و شیردهی-و …

مزاج سرشتی هر فرد، تحت تأثیر عوامل مختلف مانند: مزاج عمر، مزاج جنس و… و فاکتورهای زیستی نظیر آب و هوا، غذا، اعراض نفسانی و… قرار می گیرد و بسته به شدت و مدت عوامل اثرگذار و درجه تأثیر پذیری بدن، مزاج سرشتی دستخوش تغییرات جزئی یا کلی می شود و غلبه یک مزاج شکل گرفته و در نتیجه مزاج غالب فرد را تشکیل می دهد.

نشانه های اعتدال مزاج:

علائم فرد معتدل مزاج را می توان اعتدال در گرمی و سردی، خشکی و تری، نرمی و سختی، سفیدی و سرخی، چاقی و لاغری با کمی گرایش به چاقی دانست.

رگ های فرد معتدل نه بسیار برجسته و نه زیاد فرو رفته در گوشت است و موهای شخص معتدل از لحاظ پرپشتی، تجعد و صافی معتدل است. نیروی فکر و خیال او زیاد و قدرت حافظه اش قوی می باشد.

اخلاق شخص معتدل حد واسط میان افراط و تفریط است؛ یعنی نه زیاد جسور است و نه بسیار ترسو، نه زیاد خشمگین است و نه بسیار آرام، نه تنبل و نه زیرک و …

صاحبان مزاج معتدل، دوست داشتنی، گشاده رو و خوش برخوردند؛ در اشتهای به غذا و نوشیدنی اعتدال دارند؛ به طور کلی اشخاص معتدل سراسر وجودشان در اعتدال است.

تشخیص مزاج

مزاج مجموع بدن را می توان از روی ۱۰ دستورالعمل شناسایی کرد:

از طریق لمس-از طریق گوشت و چربی-از طریق رنگ پوست- از طریق معاینه مو-از طریق شکل اندامها-از طریق سرعت انفعال اعضاء-از طریق خواب و بیداری-از طریق نتیجه گیری کلیه افعال بدن-از طریق کیفیت دفع فضولات بدن-از طریق انفعالات نفسانی

ویژگی های مزاج ها:

ویژگی های جسمی افراد دموی (گرم و تر(

این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند-پوستی سرخ و سفید رنگ و موهای پر پشت و ضخیم دارند-بدن آن ها پر مو است-نبض پر و قوی دارند-خوب می خوابند و تحمل بی خوابی را نیز دارند-پوست آن ها گرم و مرطوب و نرم است-نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما نسبتأ تحمل سرما برایشان راحت تر است-میل به شیرینی و ترشی دارند ولی همه نوع غذا را می توانند بخورند-هوش و حافظه بالایی دارند-سریع و پر انرژی هستند-میل و توان جنسی بالایی دارند-خوش اشتها و خوش خوراک هستند-عروق روی دست ها برجسته است.

بازتاب روانی و رفتاری در افراد دموی:

علاقمند به ادبیات و موسیقی-استعداد شاعری-علاقمند به طبیعت-اهل عشق و محبت-بلندپرواز-دوراندیش-خوش اخلاق و خوشرو-شجاع و جسور-تنوع طلب و بی علاقه به کار تکراری-معمولاً بی نظم-نوع دوست-چالاک و پرانرژی-مستعد شقاوت آنی-توان ریسک بالا

ویژگی های جسمی افراد بلغمی (سرد و تر(

افرادی هیکل درشت و چاق هستند و بدن پر چربی دارند.پوستی سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.موهای کم پشت، صاف و نرم و نازک دارند.دهان مرطوب .کم تشنه می شوند.خواب آنها سنگین و زیاد است.احساس کسلی و بی حالی دارند.تمایل به خوردن شیرینی و ادویه جات و گرمی جات دارند.در زمستان رنج می کشند.مستعد ابتلا به بیماری های روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند.با خوردن سردی ها دچار مشکل می شوند.نبض ضعیف دارند.رگ دست پنهان.دارای اشتهای زیاد و خوش خوراک هستند.

بازتاب روانی و رفتاری در افراد بلغمی:

گرایش به علوم عقلی و ریاضیات- حسابگر و محتاط- بد بهار و بد زمستان- منطقی و عاقل میانه رو، محتاط و گاهی ترسو- تجارت پیشه- آرام، دارای حرکات کند- گذشته نگر- ظریف و ریزبین و حساس- منظم و دقیق- بدون استعداد ریسک- درون گرا- میل و توان جنسی کم- همه چیز را راحت می گیرند و خود را درگیر چیزی نمی کنند.