مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟بخش چهارم
درمان غلبه بلغم:
از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که: دوای بلغم حمام است».
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: بر شما باد مویز؛ مویز بلغم را آرام می کند.
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: پنج چیز است که بلغم را می برد: مسواک، روزه، قرائت قرآن، عسل، کندر.
از حضرت على (ع) نقل است که: عسل شفای تمام دردهاست و دردی در آن نیست؛ بلغم را کم می کند و به دل جلا می دهد.
از امام صادق (ع) روایت شده: پیاز بلغم را از بین می برد. امام صادق (ص) می فرمایند: شانه زدن موی سر بلغم را برطرف می کند.
امام کاظم (ع) می فرمایند: سیب برای خصلت های متعددی مفید است. از جمله سم و بلغمی که غلبه کرده.
از امام رضا (ع) روایت شده: کندر زیاد استفاده کنید و کندر را در دهان نگه دارید و بجوید که جویدن آن نزد من دوست داشتنی تر است؛ بلغم معده را برطرف می کند و آن را تمیز می کند.
کاهش سرد و ترها و افزایش گرم و خشک ها، کشمش، مویز، عسل، کندر، آویشن، سیب، خرما، شکر طبرزد، جو، طریفل، قاووت ها، نمک، سیاهدانه، قرآن خواندن، مسواک زدن، شانه زدن، سرمه، کم خوری، کم نوشی و روزه گرفتن.
انجیر نیز برای دفع بلغم به صورت خشک و تر قابل استفاده است. همچنین سویق بلغم را از معده جدا می کند.
خوراکی های سرد و تر نظیر لبنیات، ماهی و … نیز باید کمتر مصرف شود زیرا باعث غلبه بلغم می گردند.
علائم غلبه صفرا:
گرم و خشک هستند- داغی و سوزش کبد- زردی پوست صورت و زردی چشم- خشکی دهان و بینی و عطش زیاد- اشتهای کم و لاغری- باهوش هستند مطالب را سریع درک می کنند- بی خوابی و سبکی خواب- گودی دور چشم- سرگیجه- ترک خوردن پوست دست و گرمای دست- ترشی معده- دیدن خواب های هولناک- حالت تهوع و سرگیجه- سردرد و درد شقیقه و سردردهای میگرنی- سیاهی رفتن چشم- شوره سر- بهانه جویی و تندخویی- مصرف یخ و آب یخ- نمایان شدن لکه های سفید همراه خشکی در صورت یا قسمت های بدن- نداشتن چهره شاداب- هوای گرم و شلوغی آن ها را آزار می دهد و از هوای خنک زمستان لذت می برند- کم کردن فعالیت و استفاده از غذاهای خنک آرام بخش جسم و روان آن ها می گردد- ادرار پررنگ و کدر- گرمی و خشکی در تابستان شدت می یابد- ترشی را دوست دارند و شیرینی دوست ندارند- به سالاد و خیار علاقه زیادی دارند- دچار بیماری پوستی شده و موهایشان می ریزد.
درمان غلبه صفرا:
از حضرت على (ع) روایت شده است که: سرکه صفرا را آرام می کند.
از امام صادق (ع) نقل شده است: سویق عدس تشنگی را برطرف می کند و معده را تقویت می کند و درمان هفتاد درد در آن است؛ صفرا را خاموش می کند و درون را سردی می دهد.
امام کاظم (ع) می فرمایند: آلوی تازه صفرا را تسکین می دهد.
امام رضا (ع) می فرمایند: هرکس می خواهد خلط صفرا را خاموش کند، باید هر چیزی که سرد و تر است مصرف کند.
آب خنک نیز صفرا را تسکین می دهد، البته در استفاده از آب نباید زیاده روی شود. همچنین از مصرف بیش از حد غذاهای گرم و خشک باید پرهیز شود، زیرا موجب غلبه خلط صفرا می گردد.
مصرف آلو، سرکه، عدس، وضو و غسل و آب بازی و نوشیدن آب خنک، حجامت استفراغ عمدی، خرفه، تحرک، انار بعد از حجامت، خرفه، کاسنی، گل سرخ، گلابی و.. موجب کاهش صفرا می گردند.
علائم غلبه سودا:
خستگی و کوفتگی بدن- بی نشاطی- خودخوری- شور بودن دهان و بوی بد دهان- تاریکی چشم- سوزش معده- اخلاق تند و زشت- دلتنگی و بیقراری- زخمی شدن پوست به دلیل خارش بدن- آلزایمر و فراموشی- سیاهی و غلظت خون هنگام حجامت- نگرانی و فکر و خیال- اشتهای کاذب- در ناحیه پا احساس سرما می کنند- سرمایی هستند- تیرگی زیر چشم- عطش- زود عصبانی می شوند و عصبانیت آن ها طول می کشد- بعد از عصبانیت حالت افسردگی و ناامیدی دارند- اعتماد به دیگران ندارند- احساساتی هستند- دقت بیش از حد، سخت گیری زیاد و انعطاف کم- در تصمیم گیری شکاک هستند- بیش فعالی در کودکان- خروج لخته سیاه در دوران قاعدگی در خانم ها.
درمان غلبه سودا:
از امام رضا (ع) روایت شده است که: عسل شفای تمام دردهاست کسی که در حال ناشتا یک انگشت از عسل را بلیسد صفرا را خاموش می کند و مانع سودا می شود.
امام رضا (ع) می فرمایند: کسی که می خواهد سودا او را نسوزاند، بر او باد قی کردن زدن (فصد) و نوره (داروی حمام) کشیدن.
مصرف مسهلات مانند بسفایج و سنای مکی، انار، شانه، قی، فصد، حمام، عسل، موین، زیتون، افزایش گرمی ها و مرطوب ها، رفع یبوست، سودابر و مصرف افتیمون بهترین درمان است.
نکات لازم در مزاج شناسی:
در تشخیص مزاج باید به موارد زیر دقت نمود:
تفاوت مزاج انسان ها: همه افراد مزاج یکسانی ندارند و ترکیب اخلاط چهارگانه به نسبت های مختلف موجب پدید آمدن مزاج های مختلف می گردد.
تفاوت مزاج جنس (مرد و زن): مزاج مردان در قیاس با مزاج زنان، گرم و خشک است.
مزاج مکان های مختلف: مکان های مختلف تأثیرات متفاوتی در مزاج افراد می گذارند. مثلاً مناطق کوهستانی سرد و خشک است یا مناطق بیابانی گرم و خشک می باشد.
تفاوت مزاج سال های عمر
تفاوت مزاج اعضا بدن: مثلاً قلب و رگ ها گرم و خشک هستند. یا خون و کبد گرم و تر می باشند.
منبع: پیشگیری و درمان در طب سنتی – غلامرضا آزادی
پایگاه خبری حقوق نیوز – داروهای گیاهی و شیمیایی
